Pesten los je niet op achter een bureau

Het heeft iets weg van een wedstrijd. Een soort talentenjacht, waarvan de audities inmiddels achter de rug zijn. Maar liefst eenenzestig potentiële methodes die het pesten op scholen definitief moeten tegengaan in de toekomst, werden onlangs stuk voor stuk gepresenteerd aan een vakkundige jury. Deze zorgvuldig geselecteerde mensen, met aantoonbare kennis van de heersende pestproblematieken, hebben zich gebogen over de aangedragen pestmethodes. Na veel discussievoering over doelgerichte en geïndiceerde interventies, preventieve en curatieve aanpakken, deugdelijke pestindicatoren en empirische aanpakken, werden de overgebleven halve finalisten bekend gemaakt. Dertien anti-pestmethodes voldeden in meer of mindere mate aan de eisen van het deskundige ‘pestpanel’. Binnenkort zal bekend worden gemaakt met welke methodes elke school vanaf schooljaar 2015/2016 zal móeten gaan werken om het pesten tegen te gaan.

Door Pascal Cuijpers

Nederland is meer dan ooit in de ban van pesten en het proberen uit te bannen van dit negatieve fenomeen. Het mag dan ook niet vreemd worden genoemd dat de media en de politiek van alle kanten hierop probeert in te spelen. De doeltreffendheid van de goedbedoelde aanpakken hierin is echter een punt van nationale discussie geworden. We weten inmiddels dat het RTL5-programma ‘Project P’ geliefd én gehaat is. Of de daarbij gehanteerde aanpak - het met een verborgen camera filmen van pesterijen - verantwoord is, blijft voor velen een onderwerp van discussie. De aanpak van het confronteren van een groep met de gewraakte beelden en daarna niet met een beschuldigende vinger naar de daders wijzen of deze veroordelen, verdient echter alle lof. Er wordt aangetoond dat met een dergelijke aanpak (‘No Blame’-methode) op een constructieve en niet beschuldigende manier wordt gewerkt aan het aanpakken van pestgedrag in een groep.

Dat de politiek zich nu op een uiterst bureaucratische manier probeert in te zetten om de pestproblematieken op een zo adequaat mogelijke manier aan te pakken, is echter een laatste krampachtige noodingreep. Begrijp me niet verkeerd, ik vind het goed dat er aandacht voor komt, maar de manier waarop dit gebeurt roept echter net zoveel vraagtekens en discussies op als het filmen van pesterijen met een verborgen camera. Dat staatssecretaris Dekker hierbij een soort van ‘Holland’s Next Best Anti-Pestmethode’ organiseert, om de meest effectieve aanpak of methode in de strijd tegen de pestproblematiek aan te pakken, is op z’n minst dubieus te noemen.

Een en ander roept dan ook de nodige discussie op in het onderwijswerkveld. Iets wat geen goed signaal is om overtuigd en daadkrachtig te kunnen opereren in de strijd tegen het pesten. Zo vraagt men zich af of het mogelijk is om universeel voor alle scholen, schoolleiders, docenten en begeleiders de meest succesvolle anti-pestmethode(s) voor te schrijven en op te dringen. Daarnaast spreekt de staatssecretaris zich tegen wanneer hij het heeft over op de toekomst gericht en ‘op maat gemaakt’ onderwijs. Is het moeten uitvoeren van een opgedrongen pestaanpak, een garantie voor succes én past deze aanpak bij de leerlingen en de docenten die het moeten uitvoeren? Op deze manier verdwijnt het laatste stukje autonomie, overtuiging en waardigheid dat je als docent had, ook met het oog op de aanpak van pestgedrag. Want, waarom is die succesvolle aanpak (‘No Blame’) die je zelf hanteerde, maar niet bij de toekomstige, verplichte pestaanpakken staat, niet meer gewenst of binnenkort zelfs verboden? En hoe is het te verantwoorden dat er een aantal belanghebbenden in de jury zitten bij het bepalen van de ‘Beste Anti-Pestmethode Van Nederland’? Hiaten en vragen alom dus.

Ik hoop echter van harte dat het pesten na verloop van tijd gereduceerd zal worden tot een absoluut nulpunt en dat de ‘winnende’ methodes iedereen kunnen overtuigen van hun gelijk. Of deze ‘halve finalisten’, de uiteindelijke ‘finalisten’ en de uitvoerende docenten en begeleiders dit zullen (kunnen) gaan waarmaken is de grote vraag. Wat het meeste telt, is dan ook niet welke methode uiteindelijk het beste zal zijn. Het gaat om de échte winnaars. En dat is iedereen die een pestprobleem veroordeelt en tot de verleden tijd zal laten horen.

Op welke manier dan ook.