Perfectionisme is een term die goed past binnen deze maatschappij. Perfectionisme betekent eigenlijk het streven naar perfectie. Kan dat eigenlijk wel, het bereiken van perfectie? Dat lukt maar zelden, waardoor we het gevoel houden dat we de lat steeds hoger moeten leggen.

Is perfectionisme nu goed of slecht?
In de basis is perfectionisme een positieve eigenschap. Het kan je helpen om het beste uit jezelf te halen. Echter wanneer je voortdurend streeft naar perfectie en daarbij het gevoel hebt dat je faalt wanneer je dit niet bereikt dan zorgt dat voor veel druk en spanning. Gezond perfectionisme houdt dan ook in dat je een hoog streefniveau hebt, maar weet wanneer je tevreden kan zijn. Met andere woorden je weet wanneer het goed genoeg is en raakt daarbij niet overstuur of bent niet bang om te falen als het even niet lukt. Wanneer je niet goed weet wanneer het goed genoeg is dan kunnen we spreken van ongezond perfectionisme. Dit ongezonde perfectionisme kan ervoor zorgen dat kinderen faalangstig worden, zich ongelukkig gaan voelen en een laag zelfbeeld ontwikkelen.

Tips voor een gezond perfectionisme
Gelukkig is het niet zo dat we niets kunnen doen aan de gedachten dat het nooit goed genoeg is. Hieronder staan een aantal tips voor ouders (en kinderen zelf) die bij kinderen kunnen helpen om te zorgen voor een gezonde manier van streven naar goed presteren.

• Complimenteer gericht. Er is verschil tussen resultaatgericht en procesgericht complimenteren. Door alleen te complimenteren op resultaten (bijvoorbeeld “Wat een mooi cijfer”) komt er veel druk te liggen op goede prestaties. Door op het proces te complimenteren (bijvoorbeeld “Wat ben jij hard aan het werk”) krijgt een kind meer vertrouwen in zijn eigen kunnen en handelen.

• Opdoen van succeservaringen. Door doelen op te stellen die passen bij de wensen van het kind en deze doelen haalbaar en realistisch te houden worden er meer en sneller succeservaringen opgedaan. Het is belangrijk om kleine doelen op te stellen of grote doelen op te delen in kleinere stappen die gemakkelijker haalbaar zijn. Zo worden doelen overzichtelijk en kan je er met een goed gevoel aan werken. Het op deze manier kijken naar het behalen van doelen is helpend doordat doelen sneller haalbaar en leuker zijn, omdat het doelen zijn die passen bij het kind en te overzien zijn. Dit draagt bij aan een verbetering van het zelfbeeld. Belangrijk hierbij is teleurstellingen en fouten niet te benadrukken, maar te zien als iets positiefs waarvan we kunnen leren.

• Rolmodel. Kinderen nemen veel over van hun eigen ouders. Door als ouder aan je kind te laten zien hoe jij op een positieve manier omgaat met lastige momenten of tegenvallende prestaties, leert een kind hoe dit op een positieve manier kan. Daarnaast is het ook belangrijk dat je als ouder laat zien hoe jij op een niet afkeurende manier omgaat met teleurstellingen van jullie kind, wanneer deze bijvoorbeeld een slecht cijfer heeft gehaald. Ook hier kan een kind van leren.

• Nuanceren en relativeren. Iets is niet goed of slecht en tussen alles of niets zit nog veel meer. Het is belangrijk om kinderen te helpen meer realistisch te kunnen denken. Bijvoorbeeld door bij een mindere prestatie op een rij te zetten wat er in de weg naar deze prestatie allemaal wel goed is gegaan. Daarnaast helpt het ook om op momenten dat een kind zich veel zorgen maakt over mogelijk falen, de situatie te relativeren. Maak de zorgen/angst bespreekbaar door het te hebben over wat er kan gebeuren als een prestatie tegenvalt ("Wat zou er gebeuren als…", "en dan…"). Het doel is hierbij om de zorgen en angsten kleiner en realistischer te maken, zodat deze passend zijn bij de situatie.

• Niet met anderen vergelijken. Elk kind is uniek in zijn eigen persoon. Het heeft weinig zin om je te vergelijken met anderen, omdat iedereen andere eigenschappen en kwaliteiten heeft. Een eerlijke vergelijking is alleen de vergelijking met jezelf en de ontwikkelingen die jij als kind hebt meegemaakt.

© Nationale Onderwijsgids