In de meeste klassen, door de meeste leerkrachten, de meeste ouders, en de meeste kinderen wordt oplossingsgericht gedacht en gehandeld. Ik betrap me er zelf ook regelmatig op. Er doet zich een probleem voor en de reactie is: 'Kom op, we gaan er wat aan doen, ik ga je helpen, schouders eronder, we gaan zoeken naar een oplossing'.

'Wordt er gepest? We stellen een Pestprotocol op, waar we ons allemaal aan gaan houden.'

'Kun je geen vriendjes of vriendinnetjes vinden/houden? Kom, we maken een stappenplan, zo pak je dat aan.'

'Moeite met Sociale Vaardigheden? Kijk, hier is een goede training.'

Tips hier, keuzes zo, alles is erop gericht verandering te bewerkstelligen, weg van het probleem, de pijn. N.a.v. bovenstaand 'probleem' kan bijvoorbeeld een groepsgesprek plaatsvinden, met waarschijnlijk zo'n soort moraal: 'Dat is niet leuk, jongens, dat zou jij ook niet leuk vinden. Iedereen hoort erbij, dus betrek elkaar bij het spel, sluit niemand buiten! En jij, …., gewoon maar meedoen hoor, gewoon vragen!'

Ja ja ja, dat weten de kinderen wel, maar een volgende keer wordt de jongen hoogstwaarschijnlijk gewoon weer buitengesloten en durft hij echt niet te vragen of hij toch mee mag doen.

'Maar ja', zult u zeggen, 'wat dan? Hoe dan? Kinderen moeten toch iets leren? Moeten toch leren omgaan met lastige situaties? Er moeten toch doelen worden gesteld en behaald? En bovendien, we willen toch dat het kind weer lekker in zijn vel zit?' Klopt, natuurlijk, maar in dit ProbleemOplosScenario wordt voorbij gegaan aan iets heel belangrijks, nl. de ervaring, het denken en voelen, in het NU. Daar willen we vaak van weg. Dat willen we liever niet voelen.

Echter, wanneer dat ruimte, adem, aandacht krijgt kan het oplossen, verdwijnen, of helderheid geven, en in de rust die dan volgt, ploppen nieuwe ideeën op.

Zo zou je in dit geval het thema 'Je Buitengesloten Voelen' bij de lurven kunnen pakken, ermee aan de slag gaan. Met de hele klas, in groepjes, individueel. Duik met elkaar in het (rot)gevoel. Iedereen kent immers wel zo'n situatie, deze ervaringen en gevoelens zijn universeel. Geef het vorm, maak een tekening, een gedichtje of een rap, een verhaal, speel een scène. Of misschien zijn er bestaande liedjes en verhalen die toepasselijk zijn. Op die manier krijgt iedereen de mogelijkheid het gevoel van binnenuit mee te leven. Het onder ogen zien van het (rot)gevoel biedt een mogelijkheid tot herkenning, verwerking, maar ook tot inspiratie en creativiteit. De mooiste liedjes, scènes, verhalen ontstaan op zo'n moment. En wanneer het in beeld is gebracht, wanneer kinderen het van elkaar hebben gehoord en gezien, volgt de vraag: wat zou je op zo'n moment het liefst willen? En dan komen de ideeën, wederom van binnenuit, die veel meer kans van slagen hebben dan het telkens weer zoeken en uitproberen van oplossingen. Hoe vaak is eenzelfde probleem immers al niet 'opgelost'? Hoe vaker gezocht naar een oplossing des te groter de frustratie dat het toch allemaal niet helpt en des te minder de hoop op een goede afloop.

Dus van het ProbleemOplosScenario (er gebeurt iets – AU! – oordeel: daar moet ik vanaf, dit probleem ga ik oplossen!) naar het ZieHetOnderOgenScenario (er gebeurt iets – AU! – je kijkt naar je gedachten/gevoelens, brengt ze in beeld en ontdekt vervolgens: Dit Wil Ik!)

Ik weet het, deze manier van denken en doen kost tijd en dat heb je zomaar niet. Het kost energie en ook daar heb je soms te weinig van. Maar het levert een ieder veel op: lef, geloof in jezelf/in je eigen mogelijkheden, creativiteit, inlevingsvermogen. Belangrijke waarden toch, binnen het onderwijs?